W świetle badań archeologicznych tereny współczesnej gminy Opatów i jej otoczenia sięgają epoki kamienia, choć były słabo zasiedlone (znaleziska na terenie Złochowic i Waleńczowa). Wyraźny rozwój osadnictwa nastąpił w epoce brązu, zwłaszcza u jej schyłku. Bardzo cenne odkrycia wiążą się z kulturą łużycką (cmentarzyska na terenie Opatowa, Złochowic, Waleńczowa i Iwanowic). Kolejny okres ożywionego osadnictwa przypadł na późny okres wpływów rzymskich, aż po początek okresu wędrówki ludów. Natomiast stosunkowo nieliczne znaleziska związane są z epoką wczesnego średniowiecza, z którego pochodzi tzn. ”skarb złochowicki” odkryty w 1938 roku. Było to naczynie gliniane wypełniane srebrnymi kosztownościami, przede wszystkim monetami.
Najstarszą z tutejszych osad jest Opatów i Iwanowice, pamiętające czasy panowania Bolesława Wstydliwego - koniec XIII wieku.
Nazwa - Opatów - niewątpliwie powstała już w czasach chrześcijańskich, na przełomie XII-XIII wieku, prawdopodobnie pochodzi od określenia „opat”, osada będąca w posiadaniu opata (czyli własność klasztorna).
Nazwa miejscowa Iwanowice jest pochodną od imienia Iwan (Iwona) i wskazuje na osadę zasiedloną przez potomków nie znanego historycznie Iwana.
Podobnie jak w przypadku Opatowa od XV do XVIII wieku Iwanowice niezmiennie przynależały do starostwa krzepickiego.
Jeszcze w XVI-XVIII wieku osada Iwanowice z zapleczem agrarnym traktowana jest jako całość, bez rozróżnienia na Małe i Duże aczkolwiek była to wieś stosunkowo duża. Podział ten nastąpił w XX wieku.
Szczególnie dawną metryką historyczną legitymuje się wieś Wilkowiecko(XIII w).
Miejscowość Waleńczów pojawia się w pierwszej połowie XIII wieku. Jego nazwa pochodzi prawdopodobnie z czasów średniowiecza i wskazuje na osobę panującego o imieniu „Waleczny”. Dopiero u schyłku średniowiecza pojawia się nazwa kolejnej wsi starostwa krzepickiego - Złochowic. Nazwa nawiązuje do osoby panującego o słowiańskim imieniu - „Zoch”.
Pozostałe osady gminy Opatów - pojawiają się dopiero w źródłach nowożytnych. Szczególnie interesującą genezę posiada wieś Zwierzyniec, który pierwotnie miał być rezerwatem zwierząt podlegającym zamkowi w Krzepicach. Ostatecznie już w XX stuleciu wyłoniły się trzy jednostki o nazwie Zwierzyniec (Pierwszy, Drugi i Trzeci).